Wandelroute Landgoed de Hamert (17 km)

Handrie Janssen: van stroper tot boswachter

In het dorpje Wellerlooi liep je ze wel vaker tegen het lijf: markante types. Maar weinigen waren zo kleurrijk als Handrie Janssen, de eerste boswachter van landgoed De Hamert. Handrie was een ruwe bolster met een groot hart voor zijn stukje wereld. Ironisch genoeg begon hij zijn carrière juist als beruchte stroper en smokkelaar. Koffie, schnaps – Handrie wist precies hoe je het ongezien over de grens kreeg.

Toen Twentse textielfabrikanten in de jaren 30 De Hamert kochten, dachten ze slim te zijn: wie kon hun bos beter bewaken dan de grootste stroper van het dorp? En ze kregen gelijk. Handrie kende iedere struik, iedere valstrik. Stropers in zijn bos kregen geen proces-verbaal, maar een stevig pak rammel – véél effectiever dan een geldboete, vond hij. Officieel mocht het natuurlijk niet, die nachtelijke opvoedkundige lessen, maar geen stroper had de moed om erover te klagen.

Mede dankzij deze alternatieve handhavingsmethoden van de boswachter bleef De Hamert een paradijs voor reeën en zeldzame vogels. Tijdens de oorlog ontsnapte hij nog ternauwernood aan een Duitse soldaat door de Maas over te roeien. Waarna hij prompt werd opgepakt door de Engelsen, die hem niet vertrouwden.

Handrie bleef tot het einde toe trouw aan het landgoed. Buiten de Hamert hoefde het voor hem niet. Zuid-Limburg? “’t kan hier zo mooi zijn als het wil, de Hamert is toch mooier.” Zelfs op zijn ziekbed – hij overleed in 1967 – gaf hij nog instructies voor het onderhoud. Toen hij wist dat het bijna voorbij was, gaf hij zijn laatste geld aan de Stichting Limburgs Landschap.

Het Vorstengraf en de vroege bewoners van De Hamert

We gaan een stuk verder terug in de tijd. Dat mensen zich al duizenden jaren geleden in De Maasduinen vestigden, blijkt uit archeologische vondsten. Al rond 4000 voor Christus leefden hier mensen, zo tonen grafvelden met vondsten van zogeheten klokbekers aan. Een indrukwekkende ontdekking werd gedaan in 1930, toen aan de rand van de Twistedenerweg bij Landgoed de Hamert een groot grafveld werd blootgelegd, met zo’n 100 graven. Deze maakten deel uit van een uitgestrekt urnenveld – stille getuigen van een mysterieuze prehistorische cultuur.

Het absolute pronkstuk van deze oude geschiedenis is het Vorstengraf, een van de grootste grafheuvels van Nederland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte de heuvel beschadigd, maar in 1992 werd het grafveld zorgvuldig hersteld en onderzocht. Daarbij werd bevestigd wat velen al vermoedden: dit is inderdaad een grafheuvel. Wat het Vorstengraf extra bijzonder maakt, is dat het graf zelf nooit is geopend of verstoord. Uniek in Nederland!

Dankzij de bescherming van Stichting het Limburgs Landschap blijft deze bijzondere rustplaats bewaard voor de toekomst, een plek waar het landschap fluistert over een verre, vergeten tijd.

Vogelparadijs

Last but not least: de natuur. De Hamert is vooral een paradijs voor vogelaars. In het voor- en najaar kun je hier getuige zijn van een spectaculair schouwspel: grote groepen kraanvogels die neerstrijken op hun trektocht naar noord of zuid. Met hun vleugelspanwijdte van ruim 2 meter en hun kenmerkende, trompetterende roep maken ze indruk. Niet voor niets is de kraanvogel het symbool van nationaal park De Maasduinen, waar De Hamert deel van uitmaakt.

Ook dichter bij de grond kun je van alles ontdekken. In het broedseizoen klinkt het geheimzinnige ‘pjorr-pjorr’ van de nachtzwaluw over de heide. In het riet laten geoorde futen hun bubbelende roep horen, terwijl zwartkopmeeuwen en grauwe klauwieren hun nesten verbergen in het struikgewas. Zelfs reptielen voelen zich hier thuis. De gladde slang – de zeldzaamste slang van Nederland – kronkelt hier nog redelijk onbekommerd door het warme zand. In de zomer van 2003 vloog zelfs een slangenarend rond: een zeldzame roofvogel die letterlijk jaagt op slangen.

En het blijft niet bij vogels en reptielen. Op zonnige dagen fladderen hier meer dan 30 soorten vlinders voorbij, met libellen in hun kielzog. ’s Zomers kwaken kikkers in de vennen, waar ook de vleesetende zonnedauw groeit. Kleine insecten blijven plakken aan zijn glinsterende blaadjes – een kleine, stille strijd in een verder uitbundig landschap.