Wessel Zweers
Laatste berichten van Wessel Zweers (alles zien)

Een te lage temperatuur kan je in problemen brengen (zie de pagina Wandelblessures), maar hitte is net zo gevaarlijk. Om twee redenen: het lichaam verliest te veel vocht en zout, en de thermische regulatie raakt van slag.

Een berucht voorbeeld is de legendarische Nijmeegse Vierdaagse van 2006, die met temperaturen van boven de 30 graden de deelnemers enorm parten speelde en zelfs een mensenleven kostte.

Het zal niet helemaal toevallig zijn dat dit bij een wandelvierdaagse en niet bij een fietsvierdaagse gebeurde. Fietsers profiteren van de rijwind en hebben daardoor meestal minder last van hitte.

Last van hitte: de eerste symptomen

De eerste symptomen van oververhitting doen denken aan die van onderkoeling: loomheid, afnemende belangstelling voor de omgeving, dorst en gebrek aan eetlust. Maar dan wordt het erger: overmatig zweten, spierkrampen, misselijkheid, overgeven, verwardheid, rillerigheid en flauwvallen. De lichaamstemperatuur kan hierbij oplopen tot 40 graden. Deze symptomen kunnen ook ontstaan zonder directe zonnestraling.

Ernstiger wordt het bij een zonnesteek. Een zonnesteek ontstaat door oververhitting van de hersenen, meestal als gevolg van directe zonnestraling op het hoofd. De lichaamstemperatuur loopt op tot 42 graden. Het slachtoffer kan epileptische aanvallen krijgen en bewusteloos raken. Als er niet adequaat wordt ingegrepen, kan een zonnesteek leiden tot de dood.

Behandeling

Oververhitting is meestal maar tijdelijk, zolang het slachtoffer maar bij bewustzijn blijft en geen koorts heeft. Laat hem/haar in ieder geval veel drinken en in de schaduw zitten. Drink bij voorkeur water met een beetje zout erbij. Uit onderzoek blijkt dat het menselijk lichaam maar 50 procent van het water opneemt en de rest uitscheidt, maar dat water met wat zout voor 60 tot 70 procent wordt opgenomen.

Laat onmiddellijk een ambulance komen als de symptomen ernstiger worden en een zonnesteek doen vermoeden. Probeer tot die tijd het slachtoffer zoveel mogelijk af te koelen. Geef water met kleine slokjes – het slachtoffer kan namelijk gaan braken bij grote slokken.

Oververhitting: preventie

De simpelste remedie tegen oververhitting klinkt misschien flauw, maar is bijzonder effectief: gewoon niet wandelen of fietsen. Tot pakweg 25 graden zullen buitensporters niet snel last krijgen van de warmte, maar daarboven moet je je wel gaan afvragen of verder gaan nog wel verantwoord is – zeker als ook nog de luchtvochtigheid aan de hoge kant is. Ben je van plan een wandelreis of fietsreis te boeken? Neem de moeite om uit te zoeken welke temperaturen je kunt verwachten.

Besluit je toch te wandelen in warme omstandigheden, neem dan de volgende voorzorgsmaatregelen:

  • Blijf drinken. Wacht vooral niet totdat je dorst krijgt. De meeste mensen krijgen namelijk pas dorst bij meer dan een liter vochtverlies en in dit stadium lopen de lichamelijke prestaties al duidelijk achteruit.
  • Drink geen bier en bij voorkeur ook geen koffie. Hoe dorstlessend of stimulerend ze ook lijken, het zijn vochtafdrijvende dranken, waardoor je op den duur nog meer dorst krijgt.
  • Zorg ervoor dat je niet te veel zout verliest. Neem bijvoorbeeld wat zoute drop mee.
  • Kleding: laat zo min mogelijk lichaamsdelen onbedekt. Draag een pet, lange mouwen (dun overhemd) en een lange broek (dun, geen spijkerbroek).
  • Wandel/fiets zoveel mogelijk in de ochtend- en avonduren, als de zon minder fel is.
  • Beweeg rustig (vooral als je klimt) en neem voldoende rustpauzes, ook als je denkt nog ‘goede benen’ te hebben.

En misschien wel het belangrijkste advies: ken je grenzen. Ga bij hitte niet tegen heug en meug door. Wees bereid de tocht in te korten of af te breken als de eerste verschijnselen zich voordoen. Ervaren buitensporters hebben geleerd door te zetten als het even niet wil, maar soms zijn er momenten dat doorbijten te grote risico’s met zich meebrengt. Ja, het klinkt betuttelend, maar wat ben je liever: een gezond mietje, of een macho in een ziekenhuisbed?