Wandelroute IJsseldelta rond Windesheim (11,5 of 15 km)
LENGTE 11,5 of 15 km
TYPE rondje
REGIO Overijssel
BEGIN Huiskamer van Herxen, Wijhe
EIND idem
HONDEN niet toegestaan
LANDSCHAP dijken | IJssel | meren | rivier | weilanden
MAKER Sietske de Vet | Wessel Zweers
LAATSTE UPDATE 20251011
Wandelen langs de IJssel
Even ten zuiden van Zwolle ontdek je een rustig stukje Nederland waar bos, boerenland en water elkaar in alle rust afwisselen. Hier geen massatoerisme, maar kabbelende sloten, kronkelende paadjes en dat kenmerkende Sallandse gevoel van ruimte.
De wandeling start langs de Soestwetering: een idyllisch lint van water waar schapen loom grazen, een reiger met trage vleugelslag opstijgt, en het riet zacht ruist in de wind. Wil je de route iets inkorten, dan kun je afslaan naar het oude landgoedbos van Windesheim: een groene oase vol historie, waar beukenlanen en parkachtige doorkijkjes herinneren aan deftige tijden.
Het hoogtepunt? Dat wacht verderop, in het natuurreservaat de Tichelgaten: een verborgen moerasparadijs waar voormalige kleiputten zijn veranderd in een levend schilderij van riet, water en vogels. En dan is er nog het dijkje langs de IJssel zelf: kronkelend, weids, en telkens weer anders. Ja, er zitten wat verharde stukken in deze route, maar het landschap maakt dat ruimschoots goed. Dit is wandelen met uitzicht, lucht en verhalen.
De IJssel: rivier met karakter
De IJssel is niet zomaar een rivier – het is de levensader van Salland, een waterlint dat het landschap ritme en ziel geeft. Als noordelijke zijtak van de Rijn slingert ze zich van Westervoort via Doesburg naar het IJsselmeer, dwars door het hart van Overijssel. Hier, bij Zwolle, oogt ze breed en rustig, maar laat je niet misleiden: onder dat kalme oppervlak beweegt ze voortdurend.
Wat de IJssel zo bijzonder maakt, is haar dubbele natuur. Vanaf de monding bij Kampen heeft ze geen klassiek getij meer, maar door de invloed van wind en het IJsselmeer kan het waterpeil zomaar een paar decimeter stijgen of dalen. Voeg daar de aanvoer van Rijnwater aan toe, en je begrijpt waarom de IJssel nooit twee dagen hetzelfde is. Droge zomers brengen zandbanken aan het licht, natte winters zetten hele uiterwaarden blank.
Die dynamiek vormt het landschap. Aan weerszijden van de rivier liggen de uiterwaarden: graslanden die in droge tijden als weiland dienen en bij hoogwater veranderen in glinsterende binnenzeeën. Koeien maken dan plaats voor eenden, ganzen en steltlopers. Een slimme oplossing van de natuur (met wat hulp van Rijkswaterstaat): het water krijgt ruimte om te ademen, in plaats van dijken te breken.
Eeuwenlang was de IJssel ook een belangrijke handelsroute. Koggeschepen voeren tussen de Hanzesteden, tjalken vervoerden graan en turf. Vanaf het dijkje zie je die historie nog steeds voorbijkomen: binnenvaartschepen, af en toe een plezierbootje, soms een traditioneel zeilschip.
Soestwetering: de stille werker
De Soestwetering is geen wild stromende rivier, maar een bedaarde, bedachtzame werker. Ze ontspringt op het Sallandse plateau bij Lettele en kronkelt zich langzaam een weg naar het Zwarte Meer. Een ‘wetering’ betekent eigenlijk: een door mensen gegraven waterloop, en dat verraadt haar afkomst.
In de late Middeleeuwen begonnen boeren hier te graven, met schop en kruiwagen, om de natte veengronden te ontwateren. Dankzij dat noeste werk kon het land bewoonbaar worden. De Soestwetering werd de hoofdafvoer van het gebied, een stille afwatering die tot op de dag van vandaag haar werk doet.
Nu oogt ze vredig: riet wuift in de wind, schapen grazen langs de oever, een reiger staat roerloos te wachten op zijn lunch. Toch draagt ze nog altijd zorg voor het Sallandse evenwicht. Zonder de Soestwetering zou het hier één groot moeras zijn. Mooi voor de kikkers, minder handig voor de boeren.
Huize Windesheim: grandeur met littekens
Achter een sierlijk hekwerk ontvouwt zich een schilderachtig tafereel: strak geschoren gazons, weelderige hagen, twee statige huizen en een forse vaas die als stille wachter midden in het groen staat. Dit is wat rest van het oude Landgoed Windesheim. Ooit een pronkstuk van adel en rijkdom, nu een plek waar de natuur zachtjes het stokje heeft overgenomen.
Het landgoed ontstond in de 14e eeuw, toen welgestelde families hier hun buitenverblijf bouwden. De ligging was perfect: dicht bij de IJssel, met uitzicht over de uiterwaarden, en toch beschut in het bos. Eeuwenlang straalde het huis rust en macht uit. Tot 1945, toen het tijdens de laatste oorlogsmaanden verwoest werd. Duitse troepen hadden zich verschanst, en bij gevechten ging het huis in vlammen op.
Wat bleef, is de sfeer. De lanen, de beuken, de parkstructuur: ze ademen nog steeds grandeur, maar nu met een zweem van melancholie. In het voorjaar kleuren sneeuwklokjes en sleutelbloemen de bodem wit en geel; in de herfst zindert het bladerdek in goud en rood. Een plek waar geschiedenis en stilte elkaar ontmoeten.
(Leuk detail: bij het parkeerterreintje tegenover de ingang staat een infobord dat het hele verhaal vertelt, voor wie de geschiedenis wil laten bezinken.)
Tichelgaten
De naam klinkt geheimzinnig, maar de oorsprong is verrassend praktisch: ‘tichel’ is oud-Nederlands voor baksteen. Eeuwenlang werd hier klei gewonnen voor steenfabrieken. Dijken, boerderijen en steden verrezen uit de modder van de IJssel.
Toen beton na de oorlog zijn intrede deed, kwam er een eind aan de kleiwinning. Wat overbleef waren diepe kuilen en opengegraven vlaktes, littekens in het landschap. Maar de natuur is een meester in herstel: regenwater vulde de putten, riet schoot op, wilgen wortelden, en vogels kwamen terug. Binnen enkele decennia was het industrieterrein veranderd in een levend moeras vol reigers, futen en kwakende kikkers.
Vandaag is de Tichelgaten een beschermd natuurgebied en onderdeel van Natura 2000. Je wandelt er over smalle paadjes tussen water en wilgen, terwijl libellen boven je hoofd zoemen en meerkoeten luidruchtig hun territorium verdedigen. Een mooi staaltje van natuurlijke revanche: waar de mens stopte, begon het leven opnieuw.
IJsvogel: de vliegende edelsteen
Langs de Soestwetering en de IJssel heb je een goede kans om hem te zien: de ijsvogel. Een piepklein vogeltje, maar wat een verschijning! Zijn rug glanst felblauw, zijn borst brandt oranje. Alsof iemand een tropische vogel per ongeluk in Nederland heeft losgelaten.
Hij jaagt aan helder water, waar hij kleine visjes spot vanaf een overhangende tak. Met een razendsnelle duik schiet hij omlaag, verdwijnt in een fontein van druppels en komt seconden later triomfantelijk boven, visje in snavel. Even schudt hij de veren uit, en plop, weg is hij weer.
De ijsvogel nestelt in steile oevers, waar hij zelf een tunneltje graaft van soms wel een meter diep. Zulke plekken zijn zeldzaam, maar hier – tussen kleiwanden en rivierbochten – heeft hij het prima naar zijn zin. Zijn heldere roep klinkt als een fluitje dat door het landschap zweeft. En als je hem ziet, is het even stil. Een magisch momentje.
Korte variant: kaartje + gps-track
Lange variant: kaartje + gps-track
Horeca langs de IJssel
Beide varianten: in Herxen.
Korte variant: in Windesheim.
Eén reactie
-
Vandaag hebben wij deze wandeling gemaakt.
De Soestwetering is heel ‘zen’, totale rust, mooi.
Gaandeweg steeds meer hoogspanningslijnen aan de horizon in zicht. Vonden we ietsje minder. Ook de verbindingsroute tussen de Soestwetering en de IJssel was niet bijzonder.
Maar dan die IJssel! Schitterende dijkwandeling. En de grootste verrassing was inderdaad Tichelgaten, eigenlijk op een moment dat je die niet verwacht.
Kortom: een wandelroute met heel veel potentie, maar misschien nog niet helemaal perfect. Desondanks een geslaagde wandeltocht.
Groetjes,
Dorien
PS. Wij deden de lange variant.
LENGTE 11,5 of 15 km
TYPE rondje
REGIO Overijssel
BEGIN Huiskamer van Herxen, Wijhe
EIND idem
HONDEN niet toegestaan
LANDSCHAP dijken | IJssel | meren | rivier | weilanden
MAKER Sietske de Vet | Wessel Zweers
LAATSTE UPDATE 20251011
Wandelen langs de IJssel
Even ten zuiden van Zwolle ontdek je een rustig stukje Nederland waar bos, boerenland en water elkaar in alle rust afwisselen. Hier geen massatoerisme, maar kabbelende sloten, kronkelende paadjes en dat kenmerkende Sallandse gevoel van ruimte.
De wandeling start langs de Soestwetering: een idyllisch lint van water waar schapen loom grazen, een reiger met trage vleugelslag opstijgt, en het riet zacht ruist in de wind. Wil je de route iets inkorten, dan kun je afslaan naar het oude landgoedbos van Windesheim: een groene oase vol historie, waar beukenlanen en parkachtige doorkijkjes herinneren aan deftige tijden.
Het hoogtepunt? Dat wacht verderop, in het natuurreservaat de Tichelgaten: een verborgen moerasparadijs waar voormalige kleiputten zijn veranderd in een levend schilderij van riet, water en vogels. En dan is er nog het dijkje langs de IJssel zelf: kronkelend, weids, en telkens weer anders. Ja, er zitten wat verharde stukken in deze route, maar het landschap maakt dat ruimschoots goed. Dit is wandelen met uitzicht, lucht en verhalen.
Korte variant: kaartje + gps-track
Lange variant: kaartje + gps-track
Horeca langs de IJssel
Beide varianten: in Herxen.
Korte variant: in Windesheim.
Eén reactie
-
Vandaag hebben wij deze wandeling gemaakt.
De Soestwetering is heel ‘zen’, totale rust, mooi.
Gaandeweg steeds meer hoogspanningslijnen aan de horizon in zicht. Vonden we ietsje minder. Ook de verbindingsroute tussen de Soestwetering en de IJssel was niet bijzonder.
Maar dan die IJssel! Schitterende dijkwandeling. En de grootste verrassing was inderdaad Tichelgaten, eigenlijk op een moment dat je die niet verwacht.
Kortom: een wandelroute met heel veel potentie, maar misschien nog niet helemaal perfect. Desondanks een geslaagde wandeltocht.
Groetjes,
Dorien
PS. Wij deden de lange variant.
Geef een reactie
De IJssel: rivier met karakter
De IJssel is niet zomaar een rivier – het is de levensader van Salland, een waterlint dat het landschap ritme en ziel geeft. Als noordelijke zijtak van de Rijn slingert ze zich van Westervoort via Doesburg naar het IJsselmeer, dwars door het hart van Overijssel. Hier, bij Zwolle, oogt ze breed en rustig, maar laat je niet misleiden: onder dat kalme oppervlak beweegt ze voortdurend.
Wat de IJssel zo bijzonder maakt, is haar dubbele natuur. Vanaf de monding bij Kampen heeft ze geen klassiek getij meer, maar door de invloed van wind en het IJsselmeer kan het waterpeil zomaar een paar decimeter stijgen of dalen. Voeg daar de aanvoer van Rijnwater aan toe, en je begrijpt waarom de IJssel nooit twee dagen hetzelfde is. Droge zomers brengen zandbanken aan het licht, natte winters zetten hele uiterwaarden blank.
Die dynamiek vormt het landschap. Aan weerszijden van de rivier liggen de uiterwaarden: graslanden die in droge tijden als weiland dienen en bij hoogwater veranderen in glinsterende binnenzeeën. Koeien maken dan plaats voor eenden, ganzen en steltlopers. Een slimme oplossing van de natuur (met wat hulp van Rijkswaterstaat): het water krijgt ruimte om te ademen, in plaats van dijken te breken.
Eeuwenlang was de IJssel ook een belangrijke handelsroute. Koggeschepen voeren tussen de Hanzesteden, tjalken vervoerden graan en turf. Vanaf het dijkje zie je die historie nog steeds voorbijkomen: binnenvaartschepen, af en toe een plezierbootje, soms een traditioneel zeilschip.
Soestwetering: de stille werker
De Soestwetering is geen wild stromende rivier, maar een bedaarde, bedachtzame werker. Ze ontspringt op het Sallandse plateau bij Lettele en kronkelt zich langzaam een weg naar het Zwarte Meer. Een ‘wetering’ betekent eigenlijk: een door mensen gegraven waterloop, en dat verraadt haar afkomst.
In de late Middeleeuwen begonnen boeren hier te graven, met schop en kruiwagen, om de natte veengronden te ontwateren. Dankzij dat noeste werk kon het land bewoonbaar worden. De Soestwetering werd de hoofdafvoer van het gebied, een stille afwatering die tot op de dag van vandaag haar werk doet.
Nu oogt ze vredig: riet wuift in de wind, schapen grazen langs de oever, een reiger staat roerloos te wachten op zijn lunch. Toch draagt ze nog altijd zorg voor het Sallandse evenwicht. Zonder de Soestwetering zou het hier één groot moeras zijn. Mooi voor de kikkers, minder handig voor de boeren.
Huize Windesheim: grandeur met littekens
Achter een sierlijk hekwerk ontvouwt zich een schilderachtig tafereel: strak geschoren gazons, weelderige hagen, twee statige huizen en een forse vaas die als stille wachter midden in het groen staat. Dit is wat rest van het oude Landgoed Windesheim. Ooit een pronkstuk van adel en rijkdom, nu een plek waar de natuur zachtjes het stokje heeft overgenomen.
Het landgoed ontstond in de 14e eeuw, toen welgestelde families hier hun buitenverblijf bouwden. De ligging was perfect: dicht bij de IJssel, met uitzicht over de uiterwaarden, en toch beschut in het bos. Eeuwenlang straalde het huis rust en macht uit. Tot 1945, toen het tijdens de laatste oorlogsmaanden verwoest werd. Duitse troepen hadden zich verschanst, en bij gevechten ging het huis in vlammen op.
Wat bleef, is de sfeer. De lanen, de beuken, de parkstructuur: ze ademen nog steeds grandeur, maar nu met een zweem van melancholie. In het voorjaar kleuren sneeuwklokjes en sleutelbloemen de bodem wit en geel; in de herfst zindert het bladerdek in goud en rood. Een plek waar geschiedenis en stilte elkaar ontmoeten.
(Leuk detail: bij het parkeerterreintje tegenover de ingang staat een infobord dat het hele verhaal vertelt, voor wie de geschiedenis wil laten bezinken.)
Tichelgaten
De naam klinkt geheimzinnig, maar de oorsprong is verrassend praktisch: ‘tichel’ is oud-Nederlands voor baksteen. Eeuwenlang werd hier klei gewonnen voor steenfabrieken. Dijken, boerderijen en steden verrezen uit de modder van de IJssel.
Toen beton na de oorlog zijn intrede deed, kwam er een eind aan de kleiwinning. Wat overbleef waren diepe kuilen en opengegraven vlaktes, littekens in het landschap. Maar de natuur is een meester in herstel: regenwater vulde de putten, riet schoot op, wilgen wortelden, en vogels kwamen terug. Binnen enkele decennia was het industrieterrein veranderd in een levend moeras vol reigers, futen en kwakende kikkers.
Vandaag is de Tichelgaten een beschermd natuurgebied en onderdeel van Natura 2000. Je wandelt er over smalle paadjes tussen water en wilgen, terwijl libellen boven je hoofd zoemen en meerkoeten luidruchtig hun territorium verdedigen. Een mooi staaltje van natuurlijke revanche: waar de mens stopte, begon het leven opnieuw.
IJsvogel: de vliegende edelsteen
Langs de Soestwetering en de IJssel heb je een goede kans om hem te zien: de ijsvogel. Een piepklein vogeltje, maar wat een verschijning! Zijn rug glanst felblauw, zijn borst brandt oranje. Alsof iemand een tropische vogel per ongeluk in Nederland heeft losgelaten.
Hij jaagt aan helder water, waar hij kleine visjes spot vanaf een overhangende tak. Met een razendsnelle duik schiet hij omlaag, verdwijnt in een fontein van druppels en komt seconden later triomfantelijk boven, visje in snavel. Even schudt hij de veren uit, en plop, weg is hij weer.
De ijsvogel nestelt in steile oevers, waar hij zelf een tunneltje graaft van soms wel een meter diep. Zulke plekken zijn zeldzaam, maar hier – tussen kleiwanden en rivierbochten – heeft hij het prima naar zijn zin. Zijn heldere roep klinkt als een fluitje dat door het landschap zweeft. En als je hem ziet, is het even stil. Een magisch momentje.
Geef een reactie