Wandelroute vanuit Delden

Net buiten het Twentse stadje Delden ligt Landgoed Twickel, een van de grootste en meest authentieke landgoederen in Overijssel, daterend uit de 14e eeuw. Je kunt in dit landgoed heerlijk wandelen over glooiende weilanden, akkers en heidevelden, langs eeuwenoude eiken, houtwallen, beken en de historische Twickelervaart.

Grootste bezienswaardigheid is Kasteel Twickel met zijn fraaie tuinen. Verder vind je op Landgoed Twickel zo’n 150 traditionele boerderijen, plus een watertoren, 2 watermolens en een houtzagerij. Die boerderijen herken je aan hun zwart-witte luiken.

Wat maakt deze wandelroute mooi?

  • Het mooie stadje Delden
  • Landgoed Twickel met het gelijknamige kasteel
  • Grote variatie in landschappen: boerenakkers, bospaden, water, natuurgebied
  • Rododendrons

Let op

  • Op zondagen ben je niet de enige wandelaar, vooral in de nabijheid van Kasteel Twickel

Credit

  • Deze wandelroute is een bewerkte versie van de wandelroute Delden uit de wandelgids 17 dagwandelingen in de provincie Overijssel, auteur Haije Stobbe, 1997

De verhalen achter Twickel en deze wandelroute

Landgoed Twickel

Het landgoed heeft een lange voorgeschiedenis. In 1347 kocht Herman van Twickeloo, lid van een Westfaals adellijk geslacht, in de buurt van Delden boerderij Het Eijssink en een watermolen, de Noordmolen (zie onder). Bij elkaar ging het om niet meer dan enkele tientallen hectares.

Tegenwoordig is landgoed Twickel meer dan 4000 hectare groot. Hoe is het in al die jaren zo enorm gegroeid? Het antwoord is simpel: door generaties lang huwelijkskandidaten te kiezen met geld en aanzien. Dat waren aanvankelijk dochters en zonen van regionale grootheden, maar later was het aanzien van de Twickeloo-nazaten zo gestegen dat ze ook partners konden zoeken in de chicste families van het land.

Daarnaast voerde de familie een strak bewind over haar pachters. Die betaalden hun pacht niet alleen met geld of producten, maar soms ook met werk. Voor een huwelijk moesten ze toestemming vragen, zelfs als het om hun eigen kinderen ging. Ook bemoeide de familie zich met het regelen van hun nalatenschappen.

Zo ging Landgoed Twickel ruim 6 eeuwen lang over van vader op zoon of dochter. Totdat de laatste eigenaar, barones Van Heeckeren van Wassenaer (voorheen gravin Van Aldenburg Bentinck) kinderloos bleef. Ze koos daarom een andere oplossing om het landgoed in stand te houden: de oprichting van een stichting, in 1953.

Kasteel Twickel

De barones bleef tot haar dood in 1975 wonen in Kasteel Twickel. Nu woont er een achterneef, ook al iemand met zo’n lange naam: Roderik Graaf zu Castell Rüdenhausen. Het kasteel is daarom heel beperkt toegankelijk. Maar het staat bol van de historie. De oudste delen dateren van 1551 en sindsdien is er veel veranderd. In de 18e eeuw zijn er nog een koetshuis en paardenstallen bijgekomen.

De tuinen rondom het kasteel zijn daarentegen wel vaker geopend voor bezoekers. Het is een bonte mix van diverse stijlen: van Renaissance en barok tot de Engelse landschapsstijl. Verder vind je er een rotstuin, bonsaibomen en oude citrusbomen. Meer info & openingstijden: twickel.nl/home/landgoed-twickel/

(auteur: John Hav)

Klassieke muziek

Eén telg uit de Twickel-dynastie heeft ook een verdienstelijke bijdrage geleverd aan de muziek. Het gaat om Unico Wilhelm van Wassenaer Obdam (1692-1766). Hij studeerde rechten en was dankzij diverse erfenissen al vrij snel vermogend. Genoeg tijd dus voor hobby’s, zoals muziek componeren. Maar in aristocratische kringen vond men componeren heel ongewoon. Hij publiceerde zijn muzikale werken daarom anoniem. Eeuwenlang werden ze aan andere componisten toegeschreven, totdat in 1979 oude handschriften in de archieven van Kasteel Twickel werden teruggevonden en het balletje ging rollen.
Het bekendste werk van Van Wassenaer is Concerti Armonici, te beluisteren via YouTube.

Delden & zout & drinkwater

Delden heeft maar 7400 inwoners, maar het is officieel een stad, want het kreeg in 1333 stadsrechten. En het stadje is zelfs nog ouder: de eerste vermelding is van 1036. Al sinds 1118 heeft Delden ook zijn eigen kerk, de Oude Kerk, ook wel Oude Blasius genoemd. Hoe klein Delden ook altijd is gebleven, het was wel belangrijk: het bood bescherming op de lange tocht naar Duitsland.

Bijzonder is het Zoutmuseum in het historische centrum. In de 19e eeuw hield de toenmalige eigenaar van Twickel, baron Van Heeckeren, zich bezig met het boren naar drinkwater. Hij vond echter alleen zout water. Dat leidde in 1918 tot de oprichting van De Nederlandsche Zoutindustrie, later overgenomen door Akzo Nobel. De baron liet daarnaast vanuit Almelo een waterleiding aanleggen en zorgde voor nieuwe pompen in het stadje. In 1894 werd op de Markt een erepomp onthuld als dank aan de baron voor waterleiding en pompen.

Twickelervaart

Nu lijkt het niet veel meer dan een sloot, maar 2 eeuwen geleden was de Twickelervaart een belangrijke handelsverbinding. Hier voeren vrachtboten met handelswaar van Carelshaven via de Regge richting Zwolle en Amsterdam. De aanleg van deze 11 km lange vaart in 1775 was het werk van Carel van Wassenaer, een van de bewoners van Twickel, zoon van Unico Wilhelm (zie boven). Aan het eind van de Twickelervaart, aan de oostkant van Delden, werd vervolgens een haventje met een herberg aangelegd en naar hem vernoemd: de Carelshaven.

De kosten van dit alles waren er al snel uit, want voor het gebruik ervan liet de baron zich goed betalen. Tegenwoordig is de Carelshaven een hotel-restaurant. De Twickelervaart raakte in de 20e eeuw in verval door de komst van betere transportverbindingen. Sinds 2000 is het flink opgeknapt. Het heeft nu het karakter van een beek.

Langs de Oelerbeek: Noordmolen & ijsvogels

Dwars door Landgoed Twickel loopt de Oelerbeek. De beek stroomt van de watermolen in Oele (ten zuidoosten van Delden) naar de Noordmolen (Twickel) en mondt uiteindelijk uit in de de Bornse Beek (ten noordoosten van Delden). Terloops nog een knap staaltje ingenieurswerk: de beek gaat ónder het Twentekanaal door. Langs de Oelerbeek kun je soms ijsvogels spotten. Bijzonder, want die zijn in Nederland tamelijk schaars. Met hun hemelsblauwe ruggen zijn ze aparte verschijningen. Ook de rest van het Twickelerbos is een echt vogelparadijsje.

Een andere bezienswaardigheid langs de Oelerbeek is de Noordmolen, een watermolen van maar liefst 650 jaar oud. Ooit stond er nog een andere molen, een korenmolen. Die werd al in 1831 afgebroken omdat de concurrentie met windmolens te groot werd. De Noordmolen is daarentegen een oliemolen. Hier sloeg men lijnolie uit kool- en raapzaad. Deze molen hield het een stuk langer vol, maar moest het uiteindelijk ook afleggen tegen de concurrentie, vooral stoommolens. Na een restauratie in 1976 houden vrijwilligers de molen draaiende. Meer info: www.noordmolen-twickel.nl.

Kaartje en gps

Routebeschrijving Landgoed Twickel

  1. Met de rug naar stationsgebouw LA.
  2. Eerste straat RA (Werdmüller von Elggstraat).
  3. Bij kruising schuin R (Kortestraat).
  4. Bij marktpleintje RA (Langestraat).
  5. Derde straat LA (Noorderhagen).
  6. Direct RA, fietspad door tunnel.
  7. Bij Y-splitsing L aanhouden.
  8. Pad buigt naar L en komt uit op de Twickelerlaan. Hier LA.
  9. Links zie je achtereenvolgens kasteel Twickel (niet toegankelijk) en de tuinen van Twickel.
  10. Voorrangsweg oversteken en RD.
  11. Na ruim 300 m, bij huisnummer 15 en 17, LA.
  12. Na 800 m, bij kruising van paden, RA.
  13. Bij Y-splitsing L aanhouden.
  14. Na 700 m, in een bocht naar links, RA, brede zandweg.
  15. Na een bocht naar rechts bij 3-sprong LA.
  16. Bij Y-splitsing L aanhouden.
  17. Bij verharde weg RA (Dashaarsweg).
  18. Verharde weg gaat over in breed zandpad.
  19. Steeds RD tot aan Twickeler Vaart.
  20. Direct na bruggetje RA (Grote Looweg).
  21. Aan het eind LA, verharde weg (Engelbertinkstraat).
  22. Na 100 m RA, langs slagboom.
  23. Na een paar honderd meter zie je rechts de Twickeler Vaart weer.
  24. Steeds RD, bochten volgen.
  25. Na ruim 1,5 km kom je bij een watermolen, de Noordmolen.
  26. Hier LA, brug over.
  27. Weg buigt naar R en weer L.
  28. Na 100 m voorbij tweede boerderij LA, langs slagboom.
  29. Steeds RD, dwars door natuurgebied (Bokdammerveld).
  30. Bij kruising RA (Hamsweg).
  31. Voorrangsweg oversteken, Hamsweg vervolgen.
  32. Bij kruising van paden (schuin links een boerenakker) RA.
  33. Na ruim 200 m bij T-kruising RA, breed bospad.
  34. Na 1 km op brede kruising van zandpaden RD.
  35. Pad blijven volgen, zijpaden negeren, en na 800 m kom je uit bij een T-splitsing.
  36. Hier RA (Bornsevoetpad).
  37. Na 200 m, op rand van bos en weiland, LA.
  38. Na 300 m RA, langs kop van weiland.
  39. Bruggetje over de Twickeler Vaart.
  40. Voor prikkeldraad RA.
  41. Bij Y-splitsing L aanhouden.
  42. Bij volgende Y-splitsing R aanhouden.
  43. Doorlopen tot aan Twickelerlaan, vlakbij ingang kasteel.
  44. LA, terug naar station.
  45. Tegenover een huisje schuin R, grindpad richting fietstunnel.
  46. Voorbij tunnel LA en direct RA (Langestraat).
  47. Derde straat LA (Kortestraat).
  48. Bij kruising schuin R (Werdmüller von Elggstraat).
  49. LA naar NS-station.